Allemaal een broodje burn-out?

Ken je ook collega’s, vrienden of mensen in je familie met een burn-out? Of denk je misschien soms zelf dat je op een burn-out afstevent? Niet zo gek, het ‘broodje burn-out’ is namelijk hot. Koppen in de media als ‘de burn-out epidemie’ en ‘burn-out is een groot maatschappelijk probleem’ versterken dit gevoel.

Ook ik merk als coach dat leidinggevenden, HR-managers en werknemers steeds sneller het woord burn-out in de mond nemen. Vaak hangt er dan ook een lichte staat van paniek omheen. Maar zijn die koppen en paniek rondom burn-out wel helemaal terecht?

Twintig jaar geleden hadden we nog de muisarm. Iedereen die ook maar een beetje last had van zijn spieren, vond toen via de zoekmachines al snel zijn diagnose. De hype nam toe. Het aantal echte muisarmen bleef echter over die hele periode (tot aan nu) gelijk.

De muis-arm was qua klachten vrij makkelijk te herkennen. Bij een burn-out ligt dit anders, omdat de symptomen vrij algemeen zijn; denk aan slaap- en/of concentratieproblemen, onzekerheid over je eigen functioneren en lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, moeheid, gespannen spieren. Er kan met deze klachten dus gerust ook iets anders aan de hand kan zijn.

Daar komt ook nog bij dan de kreet ‘burn-out’ een enorm containerbegrip is geworden. Want als we kijken naar de wetenschappelijke cijfers dan zien we dat in 2018 ruim 17% van de werkenden in Nederland last heeft van burn-outklachten. Dat zijn er een dikke 1 miljoen ^1,2. Maar naar schatting van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten zitten er ‘slechts’ ruim 3.000 mensen overspannen of met een burn-out thuis. Burn-outklachten zijn dus iets anders dan het hebben van een burn-out.  Maar dit lees je in de media maar weinig terug.

Wat is het verschil tussen burn-outklachten en een burn-out?

Met burn-outklachten bedoelen wetenschappers: mentale vermoeidheid, psychische klachten, minder motivatie en verminderd functioneren als gevolg van te lang, te veel stress.

Burn-outklachten noemden we vroeger stressklachten, overspannenheid. Het zijn klachten die toenemen als de stress voortduurt en dus variëren van lichte, matige tot zware burn-outklachten. Hoe ernstig de burnoutklachten zijn kan met speciaal daarvoor ontworpen vragenlijsten worden gemeten. Zelf heb ik in mijn coaching-praktijk goeie ervaringen met de CSR-vragenlijst.

Burnoutklachten verdwijnen als je je beter kunt ontspannen en de chronische stress stopt. De lat te hoog leggen, al je tijd volplannen met leuke dingen en geen hersteltijd inplannen. Dat kan dus niet. Het brein moet soms in de uitstand om weer energie op te kunnen bouwen.

Vaak leggen we onszelf te hoge eisen op. En soms is er ook sprake van een werkgever die ‘onveilige voorwaarden’ schept. Zo zijn kantoortuinen zijn heel prikkelgevoelig. Soms thuis werken, ergens kunnen afzonderen of met een koptelefoon kunnen werken is dus belangrijk. Ook hoeven we niet altijd bereikbaar te zijn, dat kan een baas niet eisen. Wij mensen hebben een groot herstelvermogen; we zijn vitaal en kunnen veel aan. Mits we de tijd krijgen om te herstellen én die ook nemen.

Een echte burn-out betekent opgebrand zijn, niks meer kunnen. Het is niet hetzelfde als gestrest zijn. Het ontstaat na een periode van toenemende burn-outklachten. Die 3.000 mensen die met burn-out thuis zitten zijn echt ziek.

Burn-out ben je niet plotseling. Je lichaam geeft al langere tijd signalen, die je steeds moeilijker kunt negeren. Dat gaat door totdat je helemaal niet meer functioneert, niet op je werk en niet thuis. Je bent lichamelijk en emotioneel een wrak.

Bij een burnout is er iets misgegaan met de hardware van je brein: de regelsystemen die de energietoestand in je lichaam organiseren, zijn ontregeld. En dat beïnvloedt je stemming, je geheugen, je immuunsysteem, je spieren en organen. Waar je zwakke plekken zitten, krijg je klachten.

Doordat je stresssysteem uit balans is, kun je burn-out niet op dezelfde manier diagnosticeren en behandelen als burn-outklachten. Stressoren uitbannen of problemen oplossen is niet meer voldoende: door de uitputting en een haperend herstelvermogen knap je van rust niet op en blijf je je beroerd voelen.  Het filmpje onderaan deze blog legt duidelijk uit hoe zo’n burn-out ontstaat.

Chronische Stress Reversal

Chronisch Stress Reversal oftewel ‘CSR’ staat voor het terugdraaien en herstellen van de (ziekmakende) effecten van chronisch stress. De CSR-methode is een succesvolle benadering van stress die ervanuit gaat dat ‘de roofbouw en gevolgen van stress’ niet tussen je oren zitten, maar daadwerkelijk in het lichaam.

Een teveel aan stresshormonen zoals cortisol en adrenaline brengt je uit je neuro-hormonale evenwicht. Daardoor krijg je verschijnselen als vermoeidheid en moeite met slapen, concentratie en planning. Sociale consequenties zoals meer roken, drinken, je terugtrekken en irritatie zijn gevolg van deze fysiologische veranderingen. Je lijf moet dan eerst herstellen voordat je andere problemen kunt oplossen en je zelfmanagement kunt verbeteren.

Als CSR-coach hanteer ik in stress- en burnout trajecten deze wetenschappelijk onderbouwde psycho-biologische aanpak. Concreet betekent het dat je systematisch wordt gecoacht op drie niveaus: lichaam, gedrag en psyche. Duurzaam herstel, duurzame arbeid en plezier in je werk en leven staan daarbij centraal.

Het start met een vragenlijst om een goeie diagnose van de klachten te kunnen maken. In het begin krijgt het fysieke herstel veel aandacht. Het herstelvermogen moet weer gaan functioneren. Daarna verschuift de focus meer naar verbeteren van het zelfmanagement. Zodat je niet in dezelfde valkuilen stapt. Een leven zonder stress is niet realistisch, maar een leven met mínder stress is dat wel.

Denk je zelf last te hebben van burn-outklachten of een burn-out en wil je weten hoe ik je kan helpen? Neem dan contact met mij op. Ik vertel je er graag meer over.

Bronnen:

1.  http://www.monitorarbeid.tno.nl/dynamics/modules/SPUB0102/view.php?pub_Id=100418&att_Id=4911
2. RIVM (2019). Overspannenheid en burn-out. http://volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/overspannenheid-en-burn-out/cijfers-context/trends

Algemeen: CSR-centrum